Vì sao Ủy ban Chứng khoán Nhà nước "lệnh" công bố thông tin giao dịch tự doanh?

Thanh khoản giảm sâu thị trường ảnh hưởng ra sao?

TTCK VN đang bị bán tháo quá đà trong hoảng loạn, giảm 23% sau 6 tuần, lọt top TTCK giảm mạnh nhất thế giới trong năm 2022, chỉ sau Nga và Hungary.

Trong cuộc họp mới đây giữa Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) với 23 công ty chứng khoán (CTCK) và các thành viên thị trường, UBCKNN yêu cầu Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) chỉ đạo Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM (HoSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) thực hiện công bố thông tin về giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán. Điều này được cho là sẽ giúp nhà đầu tư theo dõi tách bạch giao dịch khối ngoại, của tổ chức, của khối tự doanh CTCK và nhà đầu tư cá nhân.

UBCKNN đề xuất lãnh đạo Bộ Tài chính một số giải pháp trước mắt và đã được Bộ chấp thuận chủ trương, đồng thời yêu cầu triển khai kịp thời. Ủy ban sẽ giao VNX chỉ đạo HNX và HoSE đưa ra các cảnh báo, yêu cầu doanh nghiệp niêm yết công bố thông tin khi các mã chứng khoán có dấu hiệu tăng, giảm giá trần, sàn từ 5 đến 10 phiên.

Trong thời gian tới, UBCKNN sẽ trình Bộ để sửa đổi, bổ sung Thông tư 96/2020 ngày 16/11/2020 của Bộ Tài chính hướng dẫn công bố thông tin trên TTCK.

Trước đó, từ đầu tháng 3, HoSE đã dừng cung cấp gói dữ liệu tự doanh của khối các công ty chứng khoán.

Thông tin giao dịch tự doanh vốn là nhóm thông tin thuộc gói dịch vụ thông tin giữa HoSE và đối tác khách hàng theo hợp đồng. Tuy nhiên, thông tin giao dịch tự doanh của các CTCK lại không thuộc nội dung công bố thông tin về giao dịch chứng khoán của Sở Giao dịch Chứng khoán, theo định tại Điều 37, Thông tư 96/2020 hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.

Theo nhiều chuyên gia, việc công bố thông tin này là cần thiết bởi giao dịch của khối Công ty Chứng khoán chiếm tỷ trọng không nhỏ trên thị trường và quan trọng hơn, bản thân các Công ty Chứng khoán vừa là thành viên tham gia tạo lập thị trường, trung gian cho các giao dịch, cung cấp các thông tin, nhận định, khuyến nghị về xu hướng, phân tích về cơ sở đầu tư, vừa cũng đồng thời là nhà đầu tư...

Về mặt pháp lý, Bộ Tài chính cho biết, công ty chứng khoán được cấp phép hoạt động nghiệp vụ tự doanh, quản lý tài khoản khách hàng và tư vấn đầu tư chứng khoán có thể có xung đột lợi ích giữa công ty chứng khoán và khách hàng. Do vậy, để ngăn ngừa, Luật Chứng khoán (Điều 89) và các văn bản hướng dẫn đã quy định hạn chế xung đột lợi ích giữa khách hàng và công ty chứng khoán theo đó, công ty chứng khoán có nghĩa vụ ưu tiên quyền lợi và bảo vệ tài sản khách hàng.

Rõ ràng, với nhiều vai như vậy, nếu không công bố thông tin tự doanh, trong những thời điểm thị trường "nhạy cảm" như hiện tại, các CTCK hoàn toàn có thể sử dụng các lợi thế của mình để tạo thuận lợi cho các hoạt động của mình và tác động tới thị trường, thậm chí gây xung đột với lợi ích nhà đầu tư. Việc công bố thông tin này vì vậy sẽ giúp minh bạch hóa, đảm bảo công bằng trên thị trường; đồng thời hạn chế và xóa đất sống những những tin đồn không đáng có như chuyện về "cá mập" chứng khoán hay việc "lag" máy chủ, CTCK "rút phích".... trong quá trình giao dịch.v.v 

Cũng theo HoSE khi cho dừng công bố thông tin giao dịch tự doanh thời gian qua, mục đích là nhằm phục vụ việc rà soát, phát triển sản phẩm mới: nhưng quyết định của HoSE đã gây nên nhiều ý kiến trái chiều trong giới đầu tư chứng khoán.

Cùng với việc yêu cầu công bố dữ liệu giao dịch tự doanh của các CTCK, trong "gói" giải pháp của mình ở thời điểm thị trường chứng khoán chao đảo và nhà đầu tư đang khá lo lăng, nhằm hạn chế khả năng tác động giá từ thị trường chứng khoán phái sinh lên thị trường chứng khoán cơ sở, UBCKNN đã chấp thuận cho VSD ban hành Quy chế kỹ quỹ, bù trừ và thanh toán chứng khoán phái sinh.

VN-Index mất mốc 1.200 điểm, nhà đầu tư lo lắng

Trong đó, một trong những điểm mới của quy chế này là điều chỉnh giá thanh toán cuối cùng của hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Theo đó, giá thanh toán cuối cùng sẽ là giá trị trung bình số học giản đơn của chỉ số VN30 trong 30 phút cuối cùng của ngày đáo hạn (bao gồm 15 phút khớp lệnh liên tục và 15 phút  khớp lệnh định kỳ đóng cửa) sau khi đã loại trừ đi 3 mức giá trị chỉ số cao nhất và 3 mức giá trị chỉ số thấp nhất của phiên khớp lệnh liên tục, thay vì chỉ lấy giá trị chỉ số VN30 phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa như cách tính trước đây.

Về dài hạn, Lãnh đạo UBCKNN cho biết, trong bối cảnh thị trường nhiều biến động như hiện nay, UBCKNN đang đặc biệt ưu tiên nhiều giải pháp ngắn hạn để ổn định thị trường chứng khoán; đồng thời, kiên định các giải pháp trung, dài hạn để thị trường chứng khoán phát triển bền vững, minh bạch.

Đại diện UBCKNN cho biết tới đây sẽ có thêm nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động, chất lượng cung cấp dịch vụ, năng lực tài chính, đạo đức nghề nghiệp của các tổ chức cung cấp dịch vụ trên thị trường. Với các công ty chứng khoán, kiểm toán độc lập, quản lý quỹ và hoạt động của hệ thống công ty định giá tài sản, định mức tín nhiệm, kế toán, kiểm toán…, UBCKNN sẽ quản lý, giám sát chặt chẽ nhưng vẫn tạo điều kiện, phát huy vai trò của các tổ chức này để cung cấp dịch vụ minh bạch, an toàn cho thị trường và cho nhà đầu tư...

UBCKNN sẽ phối hợp với các sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký chứng khoán ưu tiên các giải pháp ngắn hạn để hỗ trợ thị trường ổn định trở lại, trấn an tâm lý nhà đầu tư…